Wybuch pandemii na początku 2020 roku wywrócił do góry nogami nasze myślenie o długofalowym planowaniu. Życia managerów od kilku lat nie ułatwiają też geopolityczne tąpnięcia i niestabilna sytuacja na rynkach międzynarodowych. Choć podejmowanie decyzji w takich warunkach potrafi być bardzo trudne, wciąż trzeba to robić.
Jak zatem nie pozwolić się sparaliżować? Oto kilka prostych narzędzi i frameworków dla każdego managera i team lidera, który potrzebuje wsparcia w swoich wyborach.
Drabina wnioskowania
Pośpiech i stres to dwaj najwięksi wrogowie dobrych decyzji. Czasami trzeba więc wrócić do korzeni. Pomaga w tym drabina wnioskowania – narzędzie, które dokładnie porządkuje nasz proces podejmowania decyzji. Składa się on z siedmiu „szczebli”:
- Obserwacja: Zbieramy informacje z różnych dostępnych nam źródeł.
- Selekcja: Wybieramy te obserwacje, które uważamy za istotne.
- Interpretacja: Nadajemy znaczenie wybranym obserwacjom.
- Wnioski: Na podstawie interpretacji wyciągamy wnioski.
- Założenia: Przyjmujemy założenia dotyczące wniosków.
- Uogólnienia: Na podstawie założeń formułujemy uogólnienia.
- Decyzje: Na podstawie uogólnień podejmujemy decyzje.
Drabina wnioskowania może pomóc nam zrozumieć, jak nasze założenia i przekonania wpływają na nasze decyzje. Dzięki niej możemy lepiej zdać sobie sprawę z nieuświadomionych streotypów w myśleniu, a także uniknąć błędów poznawczych i zbytniej subiektywności.
Pętla OODA
To narzędzie, mimo mało atrakcyjnej nazwy, ma bardzo atrakcyjną historię – powstało bowiem z myślą o pilotach myśliwców, którzy muszą błyskawicznie podejmować decyzje. OODA to akronim od angielskich Observe – Orient – Decide – Act i przydaje się nie tylko w warunkach wojennych.
Pętla OODA ułatwia zwinne i szybkie podejmowanie decyzji, a jej częste używanie pozwala wytrenować sprawne decydowanie. Płynne i szybkie przejście między tym, co obserwujesz, jak to interpretujesz i jak działasz, oznacza, że możesz być proaktywny i wykorzystywać możliwości, o których nie wie konkurencja, co pozwala być o krok przed nią i zmusza ją do reagowania.
Jak wskazuje sama nazwa, pętla OODA nie jest mechanizmem liniowym, ale funkcjonuje w postaci cyklu. Po przeprowadzeniu obserwacji i uporządkowaniu faktów należy podjąć decyzję i zmienić ją w działanie. Jego rezultaty dostarczają więcej możliwości obserwacji, które następnie należy przeanalizować, uporządkować i na ich podstawie znów dokonać wyboru… I tak w kółko.
Bilans zysków i strat
Banalne? Proste? Możliwe. Ale też bardzo skuteczne narzędzie, które pozwala porównać przewidywane koszty oraz korzyści związane z daną decyzją i przygotować się na jej konsekwencje. To prosta tabela, gdzie w jednej kolumnie wypisujemy plusy, w drugiej – minusy danej decyzji. Choć prostota takiego zestawienia może wydawać się podejrzana, ma ono wiele zalet: pozwala łatwo uporządkować wszystkie czynniki i okoliczności, jest bardzo czytelne, szybkie w użyciu i może być sporządzone zarówno zespołowo, jak i w pojedynkę. Jedyny minus takiego bilansu to bolesna racjonalność. Bo w końcu nie zawsze najlepsza decyzja jest najłatwiejsza do podjęcia…
Drzewo decyzyjne
To narzędzie analityczne, które pozwala zwizualizować wybory, ryzyka, cele, korzyści finansowe i potrzeby informacyjne związane z różnymi wariantami postępowania. Drzewo decyzyjne zawsze łączy wybory działań z różnymi możliwymi wynikami działań, które są częściowo zależne od przypadku lub innych czynników zewnętrznych. Jak wygląda jego struktura?
Rozpoczynamy od „pnia drzewa”, czyli węzła decyzyjnego – określenia podstawowego problemu lub pytania, które chcemy przeanalizować. To stąd wychodzą „gałęzie” drzewa, czyli możliwe wybory i opcje działania. Mogą one prowadzić prosto do „liści”, czyli rezultatów danej decyzji, ale mogą też pojawiać się na nich dodatkowe „odrosty” – węzły losowe oznaczające niespodziewane okoliczności lub wydarzenia, nad którymi nie mamy kontroli.
Po rozrysowaniu drzewa decyzyjnego przeanalizowanie różnych ścieżek i wariantów jest dużo prostsze. Takie narzędzie pomaga też w analizie ryzyka i zidentyfikowaniu potencjalnych punktów krytycznych, na które trzeba zwrócić uwagę.
Framework wielogłosowy i wielowetowy
Metoda równie prosta co bilans zysków i strat – ale dodatkowo szalenie demokratyczna. Po wybraniu różnych opcji i kierunków każdy z członków zespołu przyznaje określoną liczbę głosów „za” i/lub „przeciw” preferowanym przez siebie rozwiązaniom. To dobre narzędzie, które buduje w grupie poczucie współodpowiedzialności i pozwala skupić się na konkretnych celach. Przydaje się zwłaszcza w zespołach, które zdają się być nadmiernie… kreatywne.
Framework ten doskonale sprawdza się w pracy zespołowej, ale wymaga umiejętnej facylitacji. Z punktu widzenia team lidera narzędzie przesuwa odpowiedzialność za decyzję na cały zespół. Konieczna jednak jest pewność, że zdanie grupy faktycznie zostanie uszanowane i wybranych celów nie zablokuje np. dyrektor czy prezes. Należy też pamiętać, by po głosowaniu wyniki poddać dyskusji, aby wszyscy uczestnicy zostali wysłuchani – nawet jeśli nie są zadowoleni z kierunku, który grupa obrała w wyniku swoich wyborów.
Podejmowanie decyzji w zmiennych czasach będzie tematem jednego z warsztatów podczas I dnia Akademii LeadWell już 24 kwietnia. Pełny program i szczegóły o Akademii można znaleźć na stronie www.leadwell.pl/akademia
